အေရွ႕တိုင္း၏ Harrods ကုန္တိုက္ႀကီးဟု အမည္တြင္ခဲ့သည့္ ထုိအေဆာက္အဦးေဟာင္းႀကီးအား ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေကာင္းဆံုးကုန္တိုက္ႀကီးအျဖစ္ ရည္မွန္းၿပီး ဒီဇိုင္းေရးဆဲြ တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
လမ္းမႀကီးႏွစ္ခု၏ ေထာင့္ခ်ိဳးေနရာကို မ်က္ႏွာစာ ႏွစ္ခုျဖင့္ ဖန္တီးထားေသာ ေမွ်ာ္စင္ပါ အေဆာက္အအံုႀကီးသည္ ႀကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈ မ်ားကို လွစ္ဟ ျပသေနသည့္ ခမ္းနားလွသည့္ အေဆာက္အအံု ႀကီးလည္း ျဖစ္သည္။
ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္အခါက ဒီအေဆာက္အအံုႀကီးဟာ Rowe & Company စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစုႀကီး၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအႀကီးဆံုး လက္လီျဖန္႔ခ်ီေရာင္းခ်ရာ ပင္မအေဆာက္အဦးႀကီးျဖစ္ခ့ဲသည္။
မစၥတာ R.V.Rowe က ၁၈၆ဝျပည့္ႏွစ္လယ္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ မဂိုရ္လမ္း (ယခုေရႊဘံုသာလမ္း) တြင္ ခန္းဆီလိုက္ကာမ်ားႏွင့္ အေထြေထြကုန္ပစၥည္းေတြကို ေရာင္းခ်သည့္ အေသးစားကုန္စံုဆိုင္မွ
စတင္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆိုင္ကို ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရၿပီး ေနာက္ဆံုး Fytche Square ဟုေခၚသည့္ ယခု မဟာဗႏၶဳလပန္းၿခံေရွ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမအေဆာက္အအံု ေဘးေနရာတြင္ အတည္တက် ျဖစ္သြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ထို အေဆာက္အဦးႀကီးကို အိႏၵိယႏိုင္ငံ၊ မြမ္ဘိုင္းၿမိဳ႕က အထင္ရွားဆံုးဗိသုကာပညာရွင္ အဖြဲ႔ျဖစ္သည့္ Charles F. Stevens & Co.က ဒီဇိုင္းေရးဆြဲခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
Charles Stevens က မြမ္ဘိုင္းၿမိဳ႕၏ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ အေကာင္းဆံုး ဗိသုကာလက္ရာဟုသတ္မွတ္ထားၾကသည့္ Vitoria Terminus အေဆာက္အအံုႀကီးကို ဒီဇိုင္းေရးဆြဲေပးခဲ့ဖူးေသာ
Frederick W. Stevens ၏ သားေတာ္စပ္သူဟုလည္း သိရပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ Rowe & Co. အတြက္ Charles က ၿဗိတိသွ်ေခတ္တြင္ အေကာင္းဆံုးဟုဆိုသည့္
အင္ဂ်င္နီယာအတတ္ပညာမ်ားႏွင့္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲဖန္တီးေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ စတုရန္းေပ (၂၂ဝဝဝ) က်ယ္၀န္းသည့္ ေျမအက်ယ္ေပၚမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ပထမဆံုးေျမေအာက္ခန္းပါ
သံမဏိေဘာင္ခံ အေဆာက္ အအံုႀကီးလည္းျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားရရွိခါစအေျခအေနတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ပထမဆံုးလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ေလွကားအသံုးျပဳအေဆာက္အဦးျဖစ္ခဲကာ
မ်က္ႏွာက်က္ပန္ကာမ်ားလည္း ပထမဆံုး အသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့သည့္ ေခတ္မီအေဆာက္အအံုႀကီးလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။
အေဆာက္အအံုတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွပင္တည္ေထာင္ထားခဲ့ေသာ Robin-son & Mundy ကန္ထရုိက္တာအဖြဲ႔ကို လုပ္ငန္းအပ္ႏွံခဲ့တာျဖစ္ပါသည္။
ထိုေဆာက္လုပ္ေရးအဖြဲ႔တြင္ ၿမိဳ႕ျပအင္ဂ်င္နီယာမ်ား၊ ဗိသုကာပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးအဖြဲ႔မ်ားေပါင္းစည္းထားၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တြင္ ၁၈၇ဝခုႏွစ္မွာ စတင္လည္ပတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
နာမည္ေက်ာ္ကုမၸဏီေတြျဖစ္ၾကသည့္ J.&F. Graham shipping Company ႏွင့္ Finlay Fleming & Company တို႔အပါအဝင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစု အေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္
ေခတ္မီခမ္းနားသည့္အေဆာက္အအံုမ်ားကို တည္ေဆာက္ေပးႏိုင္ခဲ့သည့္ အဖြဲ႔လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဥေရာပႏွင့္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သည့္ အာရွႏိုင္ငံသားမ်ား
Rowe & Co.၏ ကုန္တိုက္ႀကီးဆီ ကုန္ပစၥည္းေတြအၿပိဳင္အဆိုင္သြင္းလို႔ ေရာင္းခ်လာခဲ့ၾကပါသည္။
၁၉၅၀ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွာ Rowe ကုန္တိုက္ႀကီးက လူခ်မ္းသာမ်ား အႀကိဳက္ဆံုးေနရာအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနခဲ့ပါသည္။
ကမၻာေပၚရွိ အေကာင္းဆံုးကုန္ပစၥည္းေတြ ဆိုတာ Rowe ကုန္တိုက္ဆီမွာ မရႏိုင္တာမရွိဆိုတာ Rowe & Co. ရဲ႕ ဂုဏ္ယူစရာအေကာင္းဆံုး၀န္ေဆာင္မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။
ကုန္တိုက္မွရွားပါးပါးျဖစ္ေခါင့္ျဖစ္ခဲ့ မရွိခဲ့ဘူးဆိုသည့္ ပစၥည္းမ်ားကိုလည္း Rowe တာ၀န္ရွိသူမ်ားက အဲ့ဒီပစၥည္းထုတ္တဲ့ႏိုင္ငံဆီကေန မရရေအာင္ မွာယူေပးသည္။
ထိုေၾကာင့္ ဒီကုန္တိုက္ႀကီးကို လန္ဒန္ၿမိဳ႕က အေက်ာ္ၾကားဆံုးကုန္တိုက္ႀကီးျဖစ္တဲ့ Harrods ကုန္တိုက္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ အေရွ႕တိုင္းရဲ႕ Harrods ကုန္တိုက္ႀကီးအျဖစ္ တင္စားႏိုင္သည္။
၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္အေစာပိုင္းအထိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ Rowe & Co. လုပ္ငန္းစုႀကီးတည္ရွိေနႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၆၄ခုႏွစ္ ဧၿပီလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ကုန္သြယ္လုပ္ငန္း
(၁၂၂ဝဝ) ေက်ာ္ ႏိုင္ငံပိုင္သိမ္းသည့္အထဲ Rowe ကုန္တိုက္ႀကီးႏွင့္ ကုန္တိုက္ခြဲမ်ားအားလံုးပါသြားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ထဲမွာ ဒီအေဆာက္အဦး ႀကီး၏
တစိတ္တပိုင္းကို အလုပ္သမားမ်ားေကာလိပ္၏ စာၾကည္အျဖစ္ဖြင့္လွစ္ထားခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ေတာ့ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အင္းအားဌာနအျဖစ္ ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္အခါက ဒီအေဆာင္အအံုႀကီးဟာ Rowe & Company စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစုႀကီး၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအႀကီးဆံုး လက္လီျဖန္႔ခ်ီေရာင္းခ်ရာ
ပင္မအေဆာက္အဦးႀကီးျဖစ္ခ့ဲပါသည္။ မစၥတာ R.V.Rowe က ၁၈၆၀ျပည့္ႏွစ္လယ္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ မဂိုရ္လမ္း (ယခုေရႊဘံုသာလမ္း) တြင္ ခန္းဆီလိုက္ကာမ်ားႏွင့္
အေထြေထြကုန္ပစၥည္းေတြကို ေရာင္းခ်သည့္ အေသးစားကုန္စံုဆိုင္ကေန စတင္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆိုင္ကို ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းေရႊ႕ခဲရၿပီး ေနာက္ဆံုး Fytche Square ဟုေခၚသည့္ ယခု မဟာဗႏၶဳလပန္းၿခံေရွ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမအေဆာက္အအံု ေဘးေနရာတြင္ အတည္တက် ျဖစ္သြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ဒီအေဆာက္အဦးႀကီးကို အိႏၵိယႏိုင္ငံ၊ မြမ္ဘိုင္းၿမိဳ႕က အထင္ရွားဆံုးဗိသုကာပညာရွင္ အဖြဲ႔ျဖစ္သည့္ Charles F. Stevens & Co.က ဒီဇိုင္းေရးဆြဲခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
Charles Stevens က မြမ္ဘိုင္းၿမိဳ႕၏ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ အေကာင္းဆံုး ဗိသုကာလက္ရာဟုသတ္မွတ္ထားၾကသည့္ Vitoria Terminus အေဆာက္အအံုႀကီးကို
ဒီဇိုင္းေရးဆြဲေပးခဲ့ဖူးေသာ Frederick W. Stevens ၏ သားေတာ္စပ္သူဟုလည္း သိရပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ Rowe & Co. အတြက္ Charles က ၿဗိတိသွ်ေခတ္တြင္
အေကာင္းဆံုးဟုဆိုသည့္ အင္ဂ်င္နီယာအတတ္ပညာမ်ားႏွင့္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲဖန္တီးေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ စတုရန္းေပ (၂၂ဝဝဝ) က်ယ္ဝန္းသည့္ ေျမအက်ယ္ေပၚမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕
ပထမဆံုးေျမေအာက္ခန္းပါ သံမဏိေဘာင္ခံ အေဆာက္ အအံုႀကီးလည္းျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားရရွိခါစအေျခအေနတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ပထမဆံုးလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ေလွကားအသံုးျပဳ
အေဆာက္အဦးျဖစ္ခဲကာ မ်က္ႏွာက်က္ပန္ကာမ်ားလည္း ပထမဆံုး အသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့သည့္ ေခတ္မီအေဆာက္အအံုႀကီးလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။
အေဆာက္အအံုတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွပင္တည္ေထာင္ထားခဲ့ေသာ Robin-son & Mundy ကန္ထရုိက္တာအဖြဲ႔ကို လုပ္ငန္းအပ္ႏွံခဲ့တာျဖစ္ပါသည္။
ဒီေဆာက္လုပ္ေရးအဖြဲ႔တြင္ ၿမိဳ႕ျပအင္ဂ်င္နီယာမ်ား၊ ဗိသုကာပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးအဖြဲ႔မ်ားေပါင္းစည္းထားၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တြင္ ၁၈၇၀ခုႏွစ္မွာ စတင္လည္ပတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
နာမည္ေက်ာ္ကုမၸဏီေတြျဖစ္ၾကသည့္ J.&F. Graham shipping Company ႏွင့္ Finlay Fleming & Company တို႔အပါအ၀င္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစု အေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္
ေခတ္မီခမ္းနားသည့္အေဆာက္အအံုမ်ားကို တည္ေဆာက္ေပးႏိုင္ခဲ့သည့္ အဖြဲ႔လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဥေရာပႏွင့္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သည့္ အာရွႏိုင္ငံသားမ်ား Rowe & Co.၏ ကုန္တိုက္ႀကီးဆီ ကုန္ပစၥည္းေတြအၿပိဳင္အဆိုင္သြင္းလို႔ ေရာင္းခ်လာခဲ့ၾကပါသည္။
၁၉၅၀ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွာ Rowe ကုန္တိုက္ႀကီးက လူခ်မ္းသာမ်ား အႀကိဳက္ဆံုးေနရာအျဖစ္ အေရာင္းေကာင္တာ ေတြမွာ ၿဗိတိသွ်အေရာင္း၀န္ထမ္းေတြက အေကာင္းဆံုး ၀န္ေဆာင္မႈေပးေနဆဲပါပဲ။
ကမၻာေပၚက အေကာင္းဆံုးကုန္ပစၥည္းေတြ ဆိုတာ Rowe ကုန္တိုက္ဆီမွာ မရႏိုင္တာမရွိဆိုတာ Rowe & Co. ရဲ႕ ဂုဏ္ယူစရာအေကာင္းဆံုး၀န္ေဆာင္မႈပဲျဖစ္သည္။
ကုန္တိုက္မွရွားပါးပါးျဖစ္ေခါင့္ျဖစ္ခဲ့ မရွိခဲ့ဘူးဆိုသည့္ ပစၥည္းမ်ားကိုလည္း Rowe တာ၀န္ရွိသူမ်ားက အဲ့ဒီပစၥည္းထုတ္တဲ့ႏိုင္ငံဆီကေန မရရေအာင္ မွာယူေပးပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီကုန္တိုက္ႀကီးကို လန္ဒန္ၿမိဳ႕က အေက်ာ္ၾကားဆံုးကုန္တိုက္ႀကီးျဖစ္တဲ့ Harrods ကုန္တိုက္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ အေရွ႕တိုင္းရဲ႕ Harrods ကုန္တိုက္ႀကီးအျဖစ္ တင္စားႏိုင္သည္။
၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္အေစာပိုင္းအထိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ Rowe & Co. လုပ္ငန္းစုႀကီးတည္ရွိေနႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၆၄ခုႏွစ္ ဧၿပီလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ကုန္သြယ္လုပ္ငန္း (၁၂၂ဝဝ) ေက်ာ္ ႏိုင္ငံပိုင္သိမ္းသည့္အထဲ
Rowe ကုန္တိုက္ႀကီးႏွင့္ ကုန္တိုက္ခြဲမ်ားအားလံုးပါသြားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ထဲမွာ ဒီအေဆာက္အဦး ႀကီး၏ တစိတ္တပိုင္းကို အလုပ္သမားမ်ားေကာလိပ္၏ စာၾကည္အျဖစ္ဖြင့္လွစ္ထားခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ေတာ့ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အင္းအားဌာနအျဖစ္ ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
၂ဝဝ၈ခုႏွစ္နာဂစ္ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္း တိုက္ေခတ္ၿပီးသည့္ေနာက္ ဆိုးဆိုးရြားရြားပ်က္စီးခဲ့ရသည့္ အတြက္ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန၏ ျပန္လည္ျပဳျပင္မြမ္းမံခဲ့ေသာ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အအံုငါးခုတြင္
ယင္းအေဆာက္အအံုႀကီးလည္းပါဝင္ခဲ့သည္။ ဗိသုကာပညာရွင္မ်ားႏွင့္ အင္ဂ်င္နီယာမ်ားတြက္ခ်က္မႈအရ ယခင္အုတ္ၾကြပ္ခ်ပ္ေခါင္းမိုးမ်ားကို အေဆာက္အအံုက
ခံႏိုင္စြမ္းမရွိႏိုင္ေတာ့သည့္ အတြက္ ပိုမိုေပါ့ပါးခိုင္ခံသည့္ သတၲဳျပားအမိုးမ်ားႏွင့္ အမိုးတစ္ခုလံုးကိုအစားထိုးျပဳျပင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ အခ်က္အခ်ာ ဆူးေလဘုရားအနီးတည္ရွိၿပီး
မဟာဗႏၶဳလပန္းၿခံႀကီး၏ ဥပစာမွာတည္ရွိေနခဲ့သည့္ ယင္း အေဆာက္အအံုႀကီးက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစုမ်ား အၿပိဳင္အဆိုင္ျဖစ္ေနၾကသည့္ ၿမိဳ႕လယ္ေကာင္က
အေဆာက္အအံုတစ္ခုလည္း ျဖစ္ေနခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ အတိတ္ပံုရိပ္ကအတိုင္းကုန္တိုက္ႀကီးျဖစ္ျဖစ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ ငန္းျဖစ္ျဖစ္အသံုးျပဳလွ်င္ အသင့္ေလွ်ာ္ဆံုးျဖစ္မည္ဟု
သံုးသပ္ခ်က္မ်ားထြက္ခဲ့ၿပီး ယေန႔ခ်ိန္ခါမွာေတာ့ ေရွးမႈ လက္ရာမပ်က္ ျပန္လည္ျပဳျပင္လ်က္ ဧရာသတီဘဏ္ဌာနခ်ဳပ္အျဖစ္ဖြင့္လွစ္ကာ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
ယခု ဧရာဝတီဘဏ္အျဖစ္ အသံုးျပဳေနသည့္ Rowe ကုန္တိုက္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ရာ အေဆာက္အအံုသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏အလယ္ဗဟိုတည့္တည့္ျဖစ္ေသာ သမိုင္းဝင္ဆူးေလေစတီေတာ္၊
ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမႏွင့္ လြတ္လပ္ေရး ေက်ာက္တိုင္တို႔အနီးတြင္ တည္ရွိပါသည္။ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏အထင္ကရ အျဖစ္အပ်က္မ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနခဲ့သည့္
ပတ္ဝန္းက်င္တြင္တည္ရွိပါသည္။ စီးပြားေရးရႈေထာင့္အရ ၾကည့္မည္ ဆိုပါက ထိုေနရာသည္ အင္မတန္အကြက္အကြင္းေသာေနရာျဖစ္ၿပီး ထိုေနရာတြင္ ေခတ္မီအေဆာက္အအံု
တစ္ခုကို အစားထိုးတည္ေဆာက္ကာ အေရာင္းျပခန္း (သို႔မဟုတ္) ေခတ္မီစားေသာက္ဆိုင္တစ္ဆိုင္ ဖြင့္လိုက္ မည္ဆိုပါက အက်ိဳးအျမတ္မ်ားစြာရရွိႏိုင္မွာ မလြဲဧကန္ပင္ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေသာ္ ထိုေရွးေဟာင္းအေဆာက္ အအံုကို လက္ဝယ္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရရွိခဲ့ေသာ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွငမွ နဂိုမႈလလက္ရာမ်ားကို မပ်က္စီးေစဘဲ မြမ္းမံျပင္ဆင္ကာ ဧရာဝတီဘဏ္ရုံးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ အသံုးျပဳလ်က္ရွိပါသည္။
Credit: mm home and decoration
