အက္ဆက္( asset ) ေစ်းကြက္ႏွင့္ ေခ်းေငြ ေစ်းကြက္ ႏွစ္ပင္လိမ္ဇာတ္လမ္းတြဲ

ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတစ္ခုလံုးကုိ ၿခံဳငံု ေလ့လာေသာ မက္ခ႐ိုေဘာဂေဗဒ (ma- croeconomics) တြင္ ဂလိုဘယ္ဘ႑ာ ေရးျပႆနာတက္ခဲ့စဥ္က မ်က္၀ါးထင္ ထင္ျမင္ေတြ႕လိုက္ၾကရသည့္ အခ်က္ တစ္ခ်က္ရွိသည္။ ယင္းမွာတျခားမဟုတ္။ အက္ဆစ္ေစ်းကြက္ႏွင့္ ေခ်းေငြေစ်းကြက္ တို႔အၾကား ခ်ိတ္ဆက္မႈထဲထဲ၀င္၀င္ရွိ သည္ဆိုေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။

အက္ဆက္ (asset) ကို ျပည့္ ျပည့္စံုစံု အနက္ဖြင့္ဆိုရလွ်င္ က်ယ္ျပန္႔ ပါသည္။ ဤတြင္ အက္ဆက္ဆိုသည္မွာ အဓိကအားျဖင့္ ေပါင္ႏွံေရာင္းခ်ႏိုင္ေသာ တန္ဖိုးရွိ အိမ္ရာေျမအေဆာက္အအံုမ်ား ကိုသာ ဆိုလိုပါသည္။ သို႔ျဖစ္၍ အက္ဆက္ ေစ်းကြက္သည္ အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္ (housing market) ျဖစ္ပါ၏။ ေခ်းေငြ ေစ်းကြက္ဆိုသည္မွာလည္း အဓိကအား ျဖင့္ အိမ္ရာေျမေပါင္ႏွံမႈအေပၚ ဘဏ္က ထုတ္ေခ်းေသာ ေခ်းေငြေစ်းကြက္ (mort gage loan market) ကို ၫႊန္းဆိုျခင္းျဖစ္ သည္။

ေခ်းေငြေစ်းကြက္ႏွင့္ အိမ္ရာ ေျမေစ်းကြက္တို႔အၾကား ဆက္ႏြယ္မႈသည္ ဘဏ္မ်ားက အိမ္ရာေျမအေပါင္ခံ ေငြ ထုတ္ေခ်းမႈမ်ားမွတစ္ဆင့္ အလုပ္လုပ္ သည္။ ေခ်းေငြကို ျပန္လည္ေပးဆပ္ႏိုင္ မႈသည္ ေငြေခ်းယူသူမ်ား၏ အနာဂတ္ ၀င္ေငြေပၚ၌ မီွတည္လ်က္ရွိသည္။ အဆို ပါ ၀င္ေငြမွာလည္း တိုင္းျပည္စီးပြားေရး အေျခအေနေပၚ၌ မူတည္ေနျပန္သည္။ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးေကာင္းမြန္လွ်င္ ေငြ ေခ်းယူခဲ့ၾကသူမ်ားအားလံုး ေခ်းေငြကို အေျပအလည္ျပန္လည္ေပးဆပ္ႏိုင္ၾက သည္။ ေခ်းေငြေစ်းကြက္ႏွင့္ အိမ္ရာေျမ ေစ်းကြက္ႏွစ္ရပ္စလံုး ေခ်ာေမြ႕အဆင္ ေျပအလုပ္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ စီပြားေရး နယ္ပယ္တြင္ ၀င္ေငြစီးေၾကာင္း၌ ေရွာ့ခ္ ၀င္လာခဲ့လွ်င္ ေငြေခ်းယူခဲ့သူမ်ား၏ ေခ်း ေငြျပန္လည္ေပးဆပ္ႏိုင္မႈ အလားအလာ က်ဳိးပ်က္ခ်ည့္နဲ႔သြားသည္။ ဤသို႔ေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားက ေငြထုတ္ေခ်းထားေသာ ဘဏ္မ်ား၏ ရပ္တည္ႏိုင္စြမ္းကို အႀကီး အက်ယ္ ႐ိုက္ခတ္ကာ ဘ႑ာေရးျပႆနာ တစ္ရပ္ကို ဖန္တီးေပၚထြက္လာေစႏိုင္ သည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ စတင္ကာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၌ ေပၚထြက္လာခဲ့ ေသာ ဘ႑ာေရးျပႆနာသည္ အိမ္ရာ ေျမေပါင္ႏွံထားသူမ်ားက ေခ်းေငြမ်ားကို ဘဏ္မ်ားသုိ႔ ျပန္လည္ေပးဆပ္ႏိုင္မႈ မရွိ သျဖင့္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ရသည့္ ျပႆနာ ျဖစ္သည္။ သူတို႔က Subprime crisis ဟု ေခၚသည္။ ျပႆနာ၏ ဇာစ္ျမစ္မွာ ဤသို႔ျဖစ္၏။ ထိုစဥ္က အိမ္ေစ်းႏႈန္းမွာ တစ္စတစ္စ ျမင့္တက္ေနသည္။ ျမင့္တက္ မႈႏႈန္းမွာ ဘဏ္တိုးႏႈန္းထက္ လ်င္ျမန္စြာ ေက်ာ္လြန္ျမင့္တက္ေနသည္။ ယင္းသို႔ ေသာ အေျခအေနတြင္ အိမ္ရာေျမပိုင္ဆိုင္ ၾကသူမ်ားက အိမ္ရာေျမကို ဘဏ္၌ထက္ ကာတလဲလဲ ေပါင္ႏွံကာ ေငြေခ်းယူၾက သည္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ထိုအခ်ိန္က ဘဏ္ မ်ား၏ လက္ဖ်ားေငြသီးေနခ်ိန္ျဖစ္၏။ ဘဏ္မ်ားတြင္ ေငြမ်ား အလွ်ံပယ္ျဖစ္ေန သည့္အတြက္ ေငြကိုဗရမ္းဗတာ ေငြထုတ္ ေခ်းလာခဲ့ၾကသည္။

ဘဏ္မ်ားအေနျဖင့္ ေပါင္ႏွံလာ သည့္ အိမ္ရာေျမကို ေတာ္၏မေတာ္၏ လက္ေတြ႕ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးၾကည့္႐ႈျခင္း ပင္မရွိေတာ့ဘဲ ၾကားပြဲစားမ်ား၏ ေထာက္ခံ ခ်က္မ်ားျဖင့္ လက္လြတ္စပယ္ေငြထုတ္ ေခ်းခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖစ္လာရျခင္း၏ အေၾကာင္းခံအခ်က္တစ္ခ်က္ရွိေသးသည္။ ယင္းမွာ အိမ္ေစ်းႏႈန္းသည္ အၿမဲတမ္း ျမင့္တက္ေနမည္ဆိုေသာ ယံုၾကည္ခ်က္ ျဖစ္ပါ၏။ အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္ (Federal Reserve) ကလည္း ယင္းသို႔ယံုၾကည္ သည္။ ပုဂၢလိကဘဏ္မ်ားကလည္း ယင္း သုိ႔ ယံုၾကည္သည္။ အိမ္ရာေျမပိုင္ဆိုင္သူ မ်ားကလည္း ယင္းသို႔ ယံုၾကည္သည္။ သုိ႔ေသာ္ အိမ္ရာေျမေစ်းႏႈန္းက်ဆင္းသြား သည့္အခါ အားလံုးဒုကၡလွလွေတြ႕ၾကေတာ့ သည္။

ဂလိုဘယ္ဘ႑ာေရးျပႆနာ မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ စတင္ခဲ့ သည္ဆိုေသာ္လည္း ျပႆနာကို အမွန္ တကယ္ ေမာင္းျဖဳတ္ေပးလိုက္သည့္ဘဏ္ မွာ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံက Northern Rock Bank ျဖစ္ပါ၏။ ဤဘဏ္မွာ အိမ္ရာေျမ ေစ်းကြက္သို႔ အဓိက ေငြထုတ္ေခ်းသည့္ ဘဏ္ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အိမ္ေပါင္ခံ ေငြထုတ္ေခ်းမႈလုပ္ငန္းကို အဓိကလုပ္ ေဆာင္သည့္ ဘဏ္ျဖစ္သည္။ ထိုဘဏ္၏ ျပႆနာမီးပြားသည္ အျခားေသာဘဏ္ မ်ားသို႔ပါ ကူးစက္ေလာင္ကၽြမ္းကာ ဘ႑ာ ေရးေလာကတစ္ခုလံုး၏ တည္ၿငိမ္မႈကို ေမႊေႏွာက္ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့သည္။

မည္သို႔ဆိုေစ ေပါင္ႏွံေခ်းေငြ မ်ား (mortgage loans) မွတစ္ဆင့္ ေခ်း ေငြႏွင့္ အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္တို႔အၾကား လက္တြဲေနမႈသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ား (developed countries) မွာေရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ာ(developing countries) မွာ ပါ ျမင္ေတြ႕ေနက်ျဖစ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ပမာအားျဖင့္ အိႏိ္ၵယႏိုင္ငံသည္ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားတြင္ စီပြားေရးတိုးတက္ လာခဲ့သည္။ တိုင္းျပည္စီးပြား လ်င္လ်င္ ျမန္ျမန္တိုးတက္လာသျဖင့္ အိမ္ရာေျမ ၀ယ္ယူလိုသူမ်ား တိုးတက္မ်ားျပားလာ သည္။ အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ႕ျပေနသူမ်ား အတြက္ အိုးအိမ္မလံုမေလာက္ျဖစ္လာသည္။ အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာသည္။ အိမ္ရာေျမ၀ယ္ယူလိုသူမ်ား ကို ဘဏ္မ်ားမွ ေငြထုတ္ေခ်းသည္။

ဤသို႔ျဖင့္ ေငြေခ်းယူသူမ်ားက ဘဏ္သို႔ ေပးရန္ရွိ အိမ္ရာေျမေႂကြးမ်ား(otstanding housing loans) ကလည္း ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ၂၀၀၁ မတ္လကုန္ ၌ အဆိုပါ ေႂကြးၿမီမွာ ႐ူပီးေငြ ၁၅၃၁၇ ကုေဋသို႔ ျမင့္တက္လာခဲ့ၿပီး၂၀၁၆ ခုႏွစ္ တြင္ ေပးရန္ရွိ အိမ္ရာေျမေႂကြးၿမီမွာ ႐ူပီးေငြ ၄၆၄၃၇၂ ကုေဋထိ တိုးျမင့္ခဲ့ သည္။ အိႏိ္ၵယတြင္ အိမ္ရာေျမေခ်းေငြ ေစ်းကြက္မွာ ပိုမိုျမင့္တက္လာရန္ အလား အလာမ်ားရွိေနသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ အစိုးရက “လူတိုင္းအတြက္ အိမ္ရာ” (Housing for All) စီမံကိန္း ေအာက္တြင္ ေစ်းႏႈန္းသက္သာေသာ အိမ္ရာမ်ားကို ေဆာက္လုပ္ရန္ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။

သို႔ျဖစ္လွ်င္ ဘဏ္မ်ားကလည္း ေစ်းႏႈန္းသက္သာေသာ အိမ္ရာ၀ယ္ယူလို သူမ်ားအား အရစ္က်စနစ္ျဖင့္ ႏွစ္ရွည္ ေငြထုတ္ေခ်းမႈမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္လာႏိုင္ သည္။ အစိုးရ၏ စီမံကိန္းျဖစ္သျဖင့္ အိႏိ္ၵယဗဟိုဘဏ္(Reserve Bank of India-RBI)ကလည္း တစ္နည္း တစ္ဖံု ေထာက္ကူေပးလာေတာ့မည္ျဖစ္၏။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္က RBI ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္ တစ္ရပ္တြင္ အိႏိ္ၵယဘဏ္မ်ား၏ ပုဂၢလိက ေခ်းေငြက႑တြင္ အိမ္ရာေျမေခ်းေငြမ်ား က ဦးေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ ျပခဲ့သည္။

အေရာင္းအ၀ယ္ေကာင္းၿပီး တက္ရိပ္ရွိေသာ အိမ္ရာေျမေဖာ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္သည့္က႑ကို အမ်ားအား ျဖင့္ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာလာေသာ စီးပြားေရး ၏ ျပယုဂ္တစ္ရပ္အျဖစ္ ျမင္ၾကသည္။ တကယ္တြင္ ဟုတ္လည္းဟုတ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ အိမ္ရာေျမေပါင္ႏွံေငြေခ်းမႈ အလ်င္အျမန္ခ်ဲ႕ကားလာမႈတြင္ ၀မ္းတြင္း ပါ ေရရွည္မတည္မၿငိမ္ျဖစ္မႈႏွင့္ အနာဂတ္ ျပႆနာမ်ား ထပ္ၾကပ္မကြာ ပါ၀င္လာႏိုင္ ေပသည္။ သာဓကအားျဖင့္ အိႏိ္ၵယျဖစ္ရပ္ တြင္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းက အိမ္ရာ ေျမေဖာ္ေဆာင္မႈ ဘ႑ာေရးကုမၸဏီမ်ား၏ အက္ဆက္ အရည္အေသြးက်ဆင္းစျပဳလာ သည္ကို စိုးရိမ္စရာျမင္ေတြ႕လာခဲ့ၾကရ သည္။

ျပႆနာမွာ ေစ်းကြက္ထဲသို႔ ကုမ္ၸဏီသစ္မ်ား ၀င္ေရာက္လာၿပီး အျပင္း အထန္ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈလုပ္လာၾကသည္။ ေစ်းႏႈန္းသက္သာေသာ အိမ္ရာမ်ား ေဆာက္လုပ္ရန္အတြက္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ ထိုအိမ္ရာမ်ားကို အရစ္က်၀ယ္ယူေစႏိုင္ ရန္အတြက္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ အိမ္ရာ ၀ယ္ယူလိုသူမ်ားအား အာမခံရာ၌ျဖစ္ေစ၊ ေငြထုတ္ေခ်းသူမ်ားက “စံ”ကို ေလွ်ာ့ေပါ့ ကာ အျမတ္အစြန္း ပိုမိုရရွိေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္လာၾကသည္။ ေစ်းႏႈန္းသက္သာ (affordable) အိမ္ရာမ်ားကုိ ေငြထုတ္ ေခ်းျခင္းသည္ ၀င္ေငြနည္းသူမ်ားအား ေငြထုတ္ေခ်းျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ အႏၱရာယ္လည္း ႀကီးမားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေငြထုတ္ေခ်းသူမ်ားက သူတို႔အတြက္ အျမတ္အစြန္း ၿမိဳးၿမိဳးျမက္ျမက္ရရွိရန္ ႀကံဖန္လာၾကသည္။ ဤအခ်က္က အိမ္ ၀ယ္ယူလိုသူမ်ားကိုသာ ထိခိုက္နစ္နာေစ သည္မဟုတ္၊ ေရရွည္တြင္ ေငြထုတ္ေခ်း သူမ်ားကိုလည္း ဂယက္႐ိုက္ေစႏိုင္သည္။

သို႔ေသာ္ ဤကိစၥႏွင့္ပတ္သက္ ၍ ဘဏ္မ်ားဘက္တြင္လည္း အခက္အခဲ ရွိသည္။ ေဖာက္သည္မ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ ျပည့္ျပည့္ စံုစံု မွန္မွန္ကန္ကန္ ရရွိႏိုင္ျခင္းမရွိသည့္ အတြက္ ဘဏ္မ်ားအေနျဖင့္ တစ္ဖူနာသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ဘဏ္မွေငြေခ်းယူၾကသူ မ်ားသည္ ဘဏ္ေခ်းေငြကို ျပန္လည္ေပး ဆပ္ၾကမည့္သူမ်ား ဟုတ္မဟုတ္ ဘဏ္က အေသအခ်ာမသိေပ။ အကယ္၍ ဘဏ္ အေနျဖင့္ ေခ်းေငြျပန္မဆပ္မည့္သူျဖစ္ ေၾကာင္းေသခ်ာလွ်င္ ဘဏ္က ၎င္းအား ကြဲျပားျခားနားေသာ ႏႈန္းတစ္မ်ဳိးျဖင့္ စြန္႔ စားေငြထုတ္ေခ်းေကာင္း ေငြထုတ္ေခ်း ႏိုင္သည္။ တကယ္တြင္ ဤသို႔ မျပည့္စံုေသာ သတင္းအခ်က္သည္ပင္လွ်င္ အနာဂတ္ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္မႈ၏ ျမစ္ဖ်ားခံ ရာ ဇာစ္ျမစ္တစ္ခုျဖစ္လာေပသည္။ တစ္ နည္းေျပာလွ်င္ ဘဏ္မ်ားအေနျဖင့္ ေစ်းကစားသည့္သေဘာျဖင့္ ဤသို႔ေသာ စြန္႔စားရင္းႏွီးျမႇဳပ္မႈသည္ ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိ သည့္ ျပႆနာအေပၚ ဖိအားေပးတြန္းပို႔ သကဲ့သုိ႔ ျဖစ္သြားႏိုင္သျဖင့္ ဘဏ္စနစ္ တစ္ခုလံုး ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္သည္အထိ ျပႆနာ ႀကီးထြားသြားႏိုင္ေပသည္။

ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ အေတာ္ မ်ားမ်ားက ဤအိမ္ရာေျမေစ်းကြက္ႏွင့္ ေခ်းေငြေစ်းကြက္တို႔ ခ်ိတ္ဆက္ေနမႈကို ထဲထဲ၀င္၀င္ နားလည္သေဘာေပါက္လို သျဖင့္ ကိုယ္ေတြ႕မ်က္ျမင္အရေရာ၊ သီအိုရီအရပါ စနစ္တက် သုေတသန ျပဳ စူးစမ္းေလ့လာခဲ့ၾကပါသည္။ ေတြ႕ရွိ ခ်က္မ်ားကိုလည္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ၾကပါသည္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္က Eugenio Cerutti ႏွင့္ ႏွစ္ဦးက Journal of Housing Econo-mics တြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ကို ေလ့လာကာ 'Hous-ing Finance and booms Real Estate Booms' စာတမ္းတစ္ခု ေရးသားတင္ျပ ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႔က ေခ်းေငြႏွင့္ အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္မႈတို႔အၾကား နီးနီးကပ္ကပ္ဆက္ႏြယ္မႈရွိ ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။

ထို႔ျပင္ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ Reinhart နွင့္ Rogoff တို႔ ကလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား တြင္ အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္က်ဆင္းမႈႏွင့္ ဘဏ္ျပႆနာတက္မႈတို႔ ခ်ိတ္ဆက္လ်က္ ရွိသည့္ အေထာက္အထား အလံုအေလာက္ ေတြ႕ရေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။ အလားတူပင္ Mendoza ႏွင့္ Rerrones တို႔ကလည္း အထူးသျဖင့္ ထြန္းသစ္စ ေစ်းကြက္မ်ား (emerging markets) တြင္ ဘဏ္ျပႆနာမတက္မီ၊ ေခ်းေငြ ေစ်းကြက္က ကနဦးျမင့္မားလာခဲ့သည္။ အဆိုပါ ေခ်းေငြေစ်းကြက္ျမင့္တက္လာမႈ ကလည္း အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္မႈႏွင့္ ႏွီးႏြယ္ဆက္စပ္လ်က္ရွိ ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ၾကသည္။

သေဘာတရားပညာရွင္မ်ား (သုိ႔မဟုတ္ သီအိုရီသမားမ်ား)က အက္ဆက္ ေစ်းႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ဘဏ္၏ေငြထုတ္ေခ်းမႈ အျပဳအမူတို႔အျပင္ ယင္းတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ လ်က္ရွိေသာ မူ၀ါဒမ်ားကိုပါ ဆန္းစစ္ ေလ့လာၾကသည္။ အက္ဆက္ေစ်းႏႈန္း မ်ား အတက္အက်ျဖစ္မႈက ဘဏ္မ်ား က်င့္သံုးသည့္ ေငြထုတ္ေခ်းမႈ မဟာဗ်ဴဟာ မ်ားအေပၚ တိုက္႐ိုက္လႊမ္းမိုးမႈရွိေၾကာင္း ျဖင့္ ယခင္ အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒ ျဖစ္ခဲ့ဖူးသူ Ben Berranke က ဆိုသည္။ အေပါင္ခံပစၥည္း၏ တန္ဖိုးက်ဆင္းမႈ သည္ ေငြထုတ္ေခ်းသူမ်ား၏ ေရာင္း လိုအား (Supply of loans) ဘက္ ကိုေရာ၊ ေခ်းေငြရယူလိုၾကသူမ်ား၏ ၀ယ္လိုအား (demand for loans) ဘက္ကိုပါ သက္ ေရာက္မႈရွိေၾကာင္း သူက ေထာက္ျပခဲ့ သည္။

ဆိုလိုသည္မွာ အေပါင္ခံပစၥည္း (Collateral) တန္ဖိုးက်ဆင္းျခင္းေၾကာင့္ ဘဏ္မ်ား၏ အက္ဆက္တန္ဖိုးက်ဆင္း သြားသည္ျဖစ္ရာ၊ ဘဏ္မ်ား၏ ေငြထုတ္ ေခ်းႏိုင္စြမ္း (lending capacity) ကိုပါ က်ဆင္းသြားေစသည္။ ေခ်းေငြရယူလို ေသာ ၀ယ္လိုအားဘက္တြင္ စီးပြားေရး က်ဆင္းသြားသျဖင့္ ေငြေခ်းလိုမႈ ေလ်ာ့ နည္းသြားၿပီး ေခ်းေငြျပန္မဆပ္မႈမ်ား (defaults) ျမင့္တက္သြားသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ေခ်းေငြေစ်းကြက္ႏွင့္ အက္ဆက္ေစ်းကြက္ တို႔အၾကား ဆက္ႏြယ္မႈတို႔မွာ ဒြန္တြဲလ်က္ ရွိသည္။

ဤသို႔ျဖင့္ အႏုတ္လက္ၡဏာ ေရွာ့ခ္႐ိုက္ခတ္မႈမ်ားသည္ အက္ဆက္ ေစ်းႏႈန္းမ်ားကို ထိခိုက္လာသည့္အခါ အေပါင္ခံပစၥည္းမ်ား တန္ဖိုးကိုက်ဆင္း ေစၿပီး အိမ္ေထာင္စုမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ေငြေခ်းယူႏိုင္စြမ္းကို ေလွ်ာ့နည္းသြားေစကာ ထုိမွတစ္ဆင့္ ဘဏ္မ်ား၏ ေငြထုတ္ေခ်းမႈ မဟာဗ်ဴဟာ မ်ားကိုပါ ကေသာင္းကနင္းျဖစ္သြားေစ သည္။ ဤသို႔ေသာျဖစ္ရပ္က ယာယီေရွာ့ခ္ ျဖစ္မႈေၾကာင့္ အက္ဆက္ေစ်းႏႈန္းမ်ား ၿပိဳလဲကာ ေငြျပန္လည္မေပးဆပ္ႏိုင္မႈ သံသရာကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ဘဏ္လုပ္ငန္း ျပႆနာမ်ားကို ေမာင္းျဖဳတ္ေပးႏိုင္သည္။

ယင္း၏ အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ထြက္ေပၚလာသည့္ ဘ႑ာေရးျပႆနာ က ၀ယ္လိုအားဘက္ႏွင့္ ေရာင္းလိုအား ဘက္တို႔မွ စီး၀င္လာသည့္ ကနဦး အက္ ဆက္ေစ်းႏႈန္းေရွာခ့္ကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕သည္။ ၀ယ္လိုအားဘက္တြင္ အေပါင္ခံပစၥည္း မ်ား တန္ဖိုးက်ဆင္းသြားသည့္အတြက္ အက္ဆက္ ၀ယ္လိုအားက်ဆင္းသြားကာ ထုိမွတစ္ဆင့္ အက္ဆက္မ်ား၏ ေစ်းႏႈန္း မ်ားမွာ ပို၍ ထိုးစိုက္က်ဆင္းသြားေပသည္။ ေရာင္းလိုအားဘက္တြင္ ျပႆနာတက္ လာမည္ကိုျမင္သျဖင့္ ဘဏ္မ်ားက ၎င္း တို႔၏ အက္ဆက္မ်ားကို ထုတ္ေရာင္းၾက သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္တြင္ ပိုလွ်ံ ေရာင္းလိုအား (excess supply) ျဖစ္ေပၚ လာသည္။ အက္ဆက္ ေစ်းႏႈန္းမ်ားမွာ ပို၍ပင္ က်ဆင္းသြားေတာ့၏။

သီအိုရီသမား အေတာ္မ်ားမ်ား တြင္ စံယူဆခ်က္တစ္ခုရွိသည္။ ေငြေခ်း ယူသူမ်ားႏွင့္ ေငြထုတ္ေခ်းသည့္ဘဏ္ မ်ား၌ ယုတိ္ၱတန္ေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ရွိသည္ဟူ၍ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ C.Hott က ၂၀၁၁ ခုႏွစ္က Journal of Banking & Finance တြင္ ေရးသားခဲ့ေသာ 'Lending Behavior and Real Estate Prices' စာတမ္း၌ ဘဏ္မ်ားတြင္ ယုတိ္ၱမတန္ေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားလည္းရွိေၾကာင္း ေထာက္ ျပခဲ့သည္။ ဘဏ္မ်ားသည္ အျမတ္အစြန္း ၿမိဳးၿမိဳးျမက္ျမက္ရမည္ဟု ထင္ျမင္လွ်င္ စြန္႔စား ေငြထုတ္ေခ်းမႈမ်ား ျပဳလုပ္တတ္ သည္။

သို႔ရာတြင္ မထင္မွတ္ဘဲ ျပႆနာ တက္လာၿပီး ေငြျပန္မဆပ္ႏိုင္မႈမ်ား ႀကံဳ ေတြ႕ရလွ်င္ ေခ်းေငြျပန္မဆပ္မႈ၏ ကုန္ က်စရိတ္ (cost of default) ကို ဘဏ္က ဘဏ္တြင္ ေငြအပ္ႏွံထားသူမ်ား (deposi-tors) ထံသုိ႔ ပခံုးေျပာင္းေပးလိုက္သည္။ ဘဏ္၌ေငြအပ္ႏွံသူမ်ားသည္ ဘဏ္အတြက္ ေငြျဖစ္လြယ္မႈ (Liquidity) ကို ေဖာ္ေဆာင္ ဖန္ဆင္းေပးသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အကယ္ ၍ ဘဏ္က ေငြအပ္ႏွံသူမ်ား၏အက်ဳိး ကိုမၾကည့္ဘဲ မိမိ၏အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ ပဲ ၾကည့္လာခဲ့လွ်င္ တစ္ခ်ိန္တြင္ ေငြအပ္ႏွံ သူမ်ားသည္ သူတို႔၏အပ္ႏွံေငြမ်ား (depo-sits) ကို ဘဏ္မွ အလ်င္အျမန္ ထုတ္ယူ ၾကေတာ့သည္။ ထိုသုိ႔ျဖစ္လာခဲ့လွ်င္ ဘဏ္လုပ္ငန္းက႑သည္ ၿပိဳလဲသြားေပ ေတာ့သည္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ရလွ်င္ အိမ္ရာေျမေစ်း ကြက္ႏွင့္ ေခ်းေငြေစ်းကြက္တို႔ကို ခ်ိတ္ ဆက္ေပးေသာ ဘဏ္မ်ား၏ အေပါင္ခံ ေငြထုတ္ေခ်းမႈမ်ားတြင္ ၀မ္းတြင္းပါ ျပႆနာရွိသည္။ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး က်ဆင္းလာၿပီး အႏုတ္လကၡဏာ ၀င္ေငြ ေရွာ့ခ္၊ အႏုတ္လကၡဏာ အလုပ္အကိုင္ ေရွာ့ခ္၊ အိမ္ရာေျမ အႏုတ္လကၡဏာေရွာ့ခ္ စသည္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့လွ်င္ အျမတ္ အစြန္းကို ဦးထိပ္ထားၾကေသာ ဘဏ္ မ်ားအေနျဖင့္ မဆင္မျခင္ေငြထုတ္ေခ်း မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္လာတတ္ၾကသည္။ ေခ်း ေငြကို ျပန္မဆပ္ႏိုင္မွန္းသိပါလ်က္ အျမတ္ အစြန္းရရွိေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ျဖင့္ ဘဏ္ မ်ားက အိမ္ရာေျမေစ်းကြက္ကို ေငြထုတ္ ေခ်းၾကမည္ျဖစ္၏။ ဤသို႔ျဖင့္ ေခ်းေငြ ေစ်းကြက္သည္ ေစ်းကစားသည့္ (Specula-tive) ေစ်းကြက္ျဖစ္လာသည္။

ဘဏ္မ်ားအေနျဖင့္ စီးပြားေရး မေကာင္းဘူးဆိုကာ ေငြထုတ္မေခ်းဘဲ ေန၍မရ။ ေငြအပ္ႏွံသူမ်ားအား အတိုး ေပးရန္လည္း ရွိေသးသည္။ ေငြအပ္ႏွံသူ မ်ားကို ဘဏ္က အတိုးမေပးႏိုင္လွ်င္ ေငြအပ္ႏွံသူမ်ားက ေငြျပန္ထုတ္ၾကမည္။ သို႔ျဖစ္လာလွ်င္ ဘဏ္ၿပိဳလဲသြားၿပီး ဘ႑ာ ေရးေလာက တစ္ခုလံုးကို ထိခိုက္လာႏိုင္ သည္။ ထိုသုိ႔ေသာ ျဖစ္ရပ္ကို ဗဟိုဘဏ္ က ေထာက္ကူေပးၿပီး ေျဖရွင္းႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ယာယီမွ်သာျဖစ္ပါ၏။

အက္ဆက္ ေစ်းကြက္ႏွင့္ ေခ်း ေငြေစ်းကြက္တို႔အၾကား ႏွစ္ပင္လိမ္ခ်ိတ္ ဆက္ေနမႈသည္ အလြန္အေရးပါသည္ ျဖစ္ရာ၊ စီးပြားေရးသမားမ်ားအေနျဖင့္ ဘ႑ာေရးဇာတ္ခံုေပၚမွ ဤႏွစ္ပါးသြား အကကို အၿမဲမျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာ ေနသင့္ပါ၏။

Ref:

'Mortgage loans, Risky Lending, and Crisis' by Priti Mendiratta Arora and Others. Economic & Political Weekly, March 31,2018.

မင္းေရႊေမာင္ ( iMyanmarHouse.com အိုင္ျမန္မာေဟာက္စ္ေဒါ႔ကြန္း) မွ အထူးေရးသားေဖာ္ျပသည္။ Credit: iMyanmarHouse.com