မီထဘလဇင္ ဗိသုကာ

မီထဘလဇင္သည္ ေမာ္ဒန္ဗိသုကာလႈပ္ရွားမႈ တစ္ခုျဖစ္ျပီး ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတြင္ စတင္အေျခတည္ ခဲ့ကာ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ကာလမ်ားအတြင္း မ်ားစြာၾသဇာလႊမ္းခဲ့သည့္ ဗိသုကာဟန္ျဖစ္ျပီး အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ၁၉၅၀ ျပည့္လြန္ ေႏွာင္းပိုင္းကာလမ်ားမွ ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားအထိ ျဖစ္သည္။ မီထ ဘလဇင္ဟူေသာ စကား၏အဓိပၸာယ္မွာ ရွင္သန္ေနေသာ ဆဲလ္မ်ားကို ထိန္းသိမ္းသည့္ ျဖစ္စဥ္ျဖစ္၏။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးသြားၿပီးေနာက္ပိုင္း ဂ်ပန္လူငယ္ ဗိသုကာ ပညာရွင္မ်ားက အေဆာက္အအံုမ်ား၊ ၿမိဳ႕ျပမ်ားကို ရွင္သန္ေနသည့္အရာတစ္ခုအျဖစ္ မည္သို႔ပံုေဖာ္ဒီဇိုင္းေရး ဆြဲရမည္ဟူျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၎တို႔၏ယံုၾကည္ခ်က္မ်ား ကို လွစ္ဟျပသရန္အတြက္ မီထဘလဇင္ဟူေသာ စကားလံုးကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ စစ္ႀကီးအၿပီး ဂ်ပန္ျမိဳ႕ျပမ်ား ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွတစ္ဆင့္ ၿမိဳ႕ျပဒီဇိုင္းႏွင့္ အမ်ားျပည္သူဆိုင္ရာ ေနရာမ်ား၏ အနာဂတ္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ စိတ္ကူးသစ္မ်ား ေမြးဖြား လာေစခဲ့သည္။

ျမိဳ႕ျပမ်ားႏွင့္အေဆာက္အအံုမ်ားသည္ ၿငိမ္သက္ေနသည့္ အရာမ်ားမဟုတ္ဘဲ အၿမဲေျပာင္းလဲရွင္သန္ေနသည့္ အရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း မီထဘလစ္ ဗိသုကာပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဒီဇိုင္းပညာရွင္မ်ားက ယံုၾကည္ၾကသည္။

စစ္ၿပီးေခတ္ အေဆာက္အအံုမ်ားသည္ ကန္႔သတ္ထားေသာကာလသက္တမ္း အသီးသီးရွိၾကျပီး ျပန္လည္ဒီဇိုင္းဆြဲအစားထိုး ေဆာက္လုပ္ႏိုင္ရန္စီစဥ္ထားသည္။ မီထဘလဇင္ ဗိသုကာျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ အေဆာက္အအံုတို႔သည္ အသင့္တပ္ဆင္ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲ ေဆာက္လုပ္ထားၿပီးအခန္းမ်ား၏ သက္တမ္းကုန္ဆံုး သြားပါက အလြယ္တကူျဖဳတ္ယူကာ ျပန္လည္အစားထိုးႏိုင္ရန္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲထားသည္။ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ကာလမ်ားအတြင္း မ်ားစြာေက်ာ္ ၾကားခဲ့သည့္ အဆိုပါ အေတြးအျမင္သစ္ကို မီထဘလဇင္ဟု လူသိမ်ားေလသည္။

မီထဘလဇင္ဗိသုကာဟန္၏ အေကာင္းဆံုးျပယုဂ္မ်ား

မီထ ဘလဇင္ဗိသုကာဟန္၏ အေကာင္းဆံုးျပယုဂ္တစ္ခုမွာ တိုက်ဳိျမိဳ႕ရွိ နာကာဂ်င္ ကက္ပ္ဆူးတာ၀ါျဖစ္ျပီး ကီရႈိ ကူရိုကာ၀ါက ဒီဇိုင္းေရးဆြဲခဲ့သည္။ အသင့္တပ္ဆင္ျပီး ဆဲလ္အေတာင့္သဏၭာန္အခန္း ၁၀၀ ေက်ာ္ကို ကြန္ကရစ္၀င္ရိုးတစ္ခုကို ဗဟိုျပဳကာတည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး အ၀တ္ေလွ်ာ္စက္တစ္ခုႏွင့္ မ်ားစြာအသြင္တူ ေနသည္။ ေျမာက္အေမရိကတြင္ မီထဘလစ္ဗိသုကာ၏ အေကာင္းဆံုးျပယုဂ္မွာ ကေနဒါႏိုင္ငံ၊ မြန္ထရီယယ္လ္ျမိဳ႕ရွိ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ ျပပြဲ ၁၉၆၇ Exposition in Montreal, Canada အတြက္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည့္ အိမ္ရာစီမံကိန္းျဖစ္သည္။ မိုရွီ ဆက္ဖ္ဒီအမည္ရွိ လူငယ္ေက်ာင္းသားတစ္ဦး က Habitat '67 အမည္ရွိ ဒီဇိုင္းျဖင့္ ဗိသုကာေလာကသို႔ ၀င္လာ ခဲ့သည္။

မီထဘလစ္၏ သမုိင္း

တိုက်ဳိတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ကမၻာ႕ဒီဇိုင္း ကြန္ဖရင့္တြင္ ဥေရာပ၏ အေတြးအေခၚေဟာင္းျဖစ္ေသာ တည္ျငိမ္ျမိဳ႕ျပဒီဇိုင္းမူကို လူငယ္ဂ်ပန္ဗိသုကာပညာရွင္အုပ္စု က စိန္ေခၚခဲ့ၾကသည္။ ဂ်ပန္ဗိသုကာပညာရွင္ ဖူမီဟီကို မာကီ၊ မာဆာတို အိုတာကာ၊ ကီယိုနာရီ ကီကူတာကီႏွင့္ ကီရႈိကူရိုကာ၀ါတို႔၏ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆမ်ား ေပါင္းစည္းထားသည့္ ၁၉၆၀ Metabo-lism 1960: Proposals for a New Urbanism ကို ထုတ္ေ၀ခဲ့ ၾကသည္။ မီထ ဘလစ္ဗိသုကာပညာရွင္ျဖစ္လာမည့္သူမ်ားစြာသည္ တိုက်ဳိတကၠသိုလ္တြင္ ဗိသုကာပညာရွင္ ကန္ဇို တန္ဂ်ီထံ ၌ ပညာဆည္းပူးခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

လႈပ္ရွားမႈ ၾကီးထြားလာျခင္း

အာကာသျမိဳ႕ျပမ်ားႏွင့္ တြဲလြဲဆြဲေနအိမ္မ်ားကဲ့သို႔ အခ်ဳိ႕ေသာ မီထဘလစ္ ျမိဳ႕ျပစီမံကိန္းေရးဆြဲထားမႈမ်ားမွာ အနာဂတ္ဆန္လြန္းလွကာ လက္ေတြ႔ႏွင့္ေသြဖည္ေနျပီး အမွန္ တကယ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းလည္း လံုး၀မရွိခဲ့ေခ်။

၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ ကမၻာ႕ဒီဇိုင္းကြန္ဖရင့္တြင္ ဗိသုကာပညာရွင္ ကန္ဇိုတန္းဂ်္က တိုက်ဳိပင္လယ္ေအာ္တြင္ လြင့္ေမ်ာေနသည့္ ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးတစ္ခုဖန္တီးရန္ သီအိုရီကို ခ်ျပ ခဲ့သည္။

ကီရႈိ ကူရိုကာ၀ါခ်ျပခဲ့ေသာ Helix City ဒီဇိုင္းမွာ လည္း ျမိဳ႕ျပသစ္မ်ားအတြက္ ဇီ၀-ဓာတု-ဒီအင္န္ေအဆိုင္ရာ မီထဘလစ္ အေျဖတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုကာလတစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ အေမရိကရွိ သီအိုရီ ဗိသုကာပညာရွင္မ်ားကလည္း ၎တို႔၏ သီအိုရီမ်ားကို က်ယ္ျပန္႔စြာ ခ်ျပလာၾကသည္။ ယင္းသို႔ခ်ျပလာၾကသည္မ်ားတြင္ ၾသစေတးလ်ဖြား ဗိသုကာပညာရွင္ ဖရိုင္းဒရစ္ စိန္႔ဖလိုရီယန္၏ အထပ္ေပါင္း ၃၀၀ ျမင့္မားေသာ ေဒါင္လိုက္ျမိဳ႕ေတာ္သီအိုရီလည္း ပါ၀င္သည္။

မီထ ဘလဇင္၏ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္စဥ္

Kenzo Tange Lab ရွိ လက္ရာအခ်ဳိ႕သည္ အေမရိ ကန္ဗိသုကာပညာရွင္ လူး၀စ္ခန္၏ ၾသဇာလႊမ္းမုိးမႈမ်ားရွိသည္ ဟု ဆိုၾကသည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္အၾကား ခန္းႏွင့္ သူ၏အေပါင္းအေဖာ္မ်ားသည္ ပန္ဆယ္လ္ေဗးနီးယားတကၠသိုလ္ရွိ Richards Medical Research Lab အတြက္ ၾကိဳတင္ေဆာက္ လုပ္ထားသည့္ ပံုစံတူ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ေပါင္းစည္းထားေသာ ေမာ္ဂ်ဴလာ တာ၀ါမ်ား ဒီဇိုင္းေရးဆြဲေပးခဲ့သည္။ မီထ ဘလဇင္ေလာကတြင္လည္း အတြင္းဆက္ႏႊယ္ မႈမ်ားရွိေနသည္။ သာဓကအားျဖင့္ ခန္းကိုယ္တိုင္သည္ပင္လွ်င္ သူ၏ မိတ္ေဆြ အင္နီ တန္၏ လက္ရာမ်ားမွ ၾသဇာလႊမ္းမႈမ်ား ရွိေနသည္။

အျခားတစ္ဦးမွာ အစၥေရးလူမ်ဳိး၊ ကေနဒါႏိုင္ငံသား ဗိသုကာပညာရွင္ မိုေရွး ဆပ္ဖ္ဒိုင္း (ခန္း၏တပည့္)က ကေနဒါ ႏိုင္ငံ၊ ကြိဘက္ျပည္နယ္၊ မြန္ထရီယယ္လ္ၿမိဳ႕တြင္ ဒီဇိုင္းဆြဲေဆာက္ လုပ္ခဲ့ေသာ Habitat '67 မွာ မီထ ဘလဇင္၏ ထင္ရွားေသာ ျပယုဂ္တစ္ခုျဖစ္လာသည့္အျပင္ ကေနဒါ၏ အထင္ရွားဆံုး အေဆာက္အအံုမ်ားတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္လည္း ျဖစ္လာသည္။ အခ်ဳိ႕ကဆိုသည္မွာမူ ဗိသုကာပညာ၏ ဖခင္ၾကီးဟု တင္စားၾကေသာ အေမရိကန္ဗိသုကာပညာရွင္ ဖရန္႔ခ္ လိြဳက္ ရိုက္ထ္က အေမရိကန္ျပည္၊ ၀စ္ၥကြန္ဆင္ျပည္နယ္၊ ရာဆိုင္း ျမိဳ႕တြင္ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္၌ ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည့္ Johnson Wax Research Tower အမည္ရွိ ၁၄ထပ္အေဆာက္အအံုၾကီးတြင္ မီထဘလဇင္၏ သရုပ္သကန္မ်ားကို ဒီဇိုင္းေရးဆြဲ ေဆာက္လုပ္ ခဲ့ဖူးျပီးလည္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။

မီထ ဘလဇင္၏ နိဂံုးေလာ

၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၊ အိုဆာကာ၌ က်င္းပ ခဲ့သည့္ International Exposition ဗိသုကာျပပြဲၾကီးသည္ မီထဘလစ္ ဗိသုကာပညာရွင္တို႔၏ ေနာက္ဆံုးစုစည္းခဲ့မႈလည္း ျဖစ္ေလသည္။ ယင္းေနာက္ပိုင္းတြင္ မီထဘလစ္ လႈပ္ရွားမႈမွ ဗိသုကာ ပညာရွင္တို႔သည္ တစ္ဦးခ်င္းလြတ္လပ္စြာသာ လႈပ္ရွားခဲ့ၾက ေတာ့သည္။ စဥ္ဆက္မျပတ္ဖြံ႔ျဖိဳးေရးႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ ၂၁ ရာစု၏ အေတြးအေခၚမ်ားသည္ စင္စစ္ကား စိတ္ကူးအသစ္အဆန္းမ်ား မဟုတ္ၾကဘဲ အတိတ္၏ စိတ္ကူးဥာဏ္မ်ားကို ကြန္႔ျမဴးေပၚေပါက္ လာၾကျခင္းမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ အဆံုးသတ္ျခင္းဆိုသည္မွာ အသစ္တစ္ဖန္စတင္ျခင္း တစ္မ်ဳိးလည္းျဖစ္ေနေလ့ရွိသည္ မဟုတ္ပါေလာ။

ယာမာနာရွွီ ပံုႏွိပ္ႏွင့္ ရုပ္သံထုတ္လႊင့္ေရးစင္တာ

၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ဗိသုကာပညာရွင္ ကန္ဇိုတန္း သည္ Yamanashi News Group က တိုက်ဳိၿမိဳ႕ေတာ္အေနာက္ ဘက္၊ ယာမာနာရီွအရပ္တြင္ ေဆာက္လုပ္မည့္႐ံုးခန္းအေဆာက္ အအံုသစ္ၾကီးအတြက္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲေပးရန္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ တစ္ရပ္ လက္ခံရရွိခဲ့သည္။ ေျမညီထပ္တြင္ ေကာ္ဖီဆိုင္ႏွင့္ ေစ်းဆိုင္မ်ား ထည့္ သြင္းေပးရမည့္အျပင္ အနာဂတ္၌ ဆက္လက္တိုးခ်ဲ႕ ေဆာက္လုပ္လိုပါက ေဆာက္လုပ္ႏိုင္မည့္ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ ဒီဇိုင္းမ်ဳိးျဖစ္ ရန္လည္း လိုအပ္သည္။ သတင္းဌာန ၂ ခုႏွင့္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ေရးက႑တစ္ခု တို႔အတြက္ အခ်ဳိ႕ေသာေနရာမ်ားကို ဘံုအျဖစ္အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ ကန္ဇိုတန္းက စီစဥ္ခဲ့ျပီး ပံုႏွိပ္က႑ကိုမူ ပို႔ေဆာင္ေရးလြယ္ကူ ေစရန္အတြက္ လမ္းႏွင့္ နီးကပ္သည့္ ေျမညီထပ္တြင္ ထားရွိေပးခဲ့၏။ ယင္းေနာက္ ဓာတ္ေလွကားမ်ား၊ အိမ္သာမ်ားႏွင့္ ပိုက္လိုင္းမ်ားအားလံုးကို အခ်င္း ၅ မီတာစီရွိေသာ ကြန္ကရစ္ ဆလင္ဒါတာ၀ါ ၁၆ ခုတြင္ စုစည္းထားရွိခဲ့သည္။

ရွီဇိုက ပံုႏွိပ္ႏွင့္ ရုပ္သံလႊင့္ တာ၀ါ

၁၉၆၆ ခုႏွစ္တြင္ တိုက်ဳိျမိဳ႕၊ ဂ်င္ဇာခရိုင္တြင္ ေဆာက္လုပ္မည့္ ရွိဇိုက ပံုႏွိပ္ႏွင့္ ရုပ္သံလႊင့္တာ၀ါၾကီးကို ကန္ဇိုတန္းက ဒီဇိုင္းေရးဆြဲေပးခဲ့ျပန္သည္။ ယခုအေဆာက္အအံုၾကီးတြင္မူ ကန္ဇိုတန္က ၀င္ရိုး ခ်က္တစ္ခုတည္းသာ အသံုးျပဳျပီး စတီးႏွင့္ မွန္ေသတၱာမ်ား အသြင္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲခဲ့သည္။ အေဆာက္အအံုၾကီး၏ ကြန္ကရစ္ ဖြဲ႔စည္းမႈအတြက္ အလူမီနီယံကို အသံုးျပဳထားသည္။

နာကာဂ်င္ ကက္ပ္ဆူးလ္ တာ၀ါ

၁၉၇၂ ခုႏွစ္အတြင္း၊ တိုက်ဳိျမိဳ႕၊ ဂ်င္ဇာခရိုင္တြင္ ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း အၿပီးသတ္ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည့္ နာကာဂ်င္ တာ၀ါသည္ မီထ ဘလဇင္၏ အထိမ္းအမွတ္လက္ရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ရွီဂါစီရင္စုရွိ စက္ရံုတစ္ခုတြင္ ႀကိဳတင္တပ္ဆင္ ေဆာက္လုပ္ထားခဲ့ျပီး သေဘၤာကြန္တိန္နာပံုးမ်ားအသြင္ ေဆာက္ လုပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

၁၁ ထပ္ႏွင့္ ၁၃ ထပ္အျမင့္အသီးသီးရွိေသာ ၀င္ရိုး ၂ ခုေပၚတြင္ ေဆာက္လုပ္ထားျပီး ကက္ပ္ဆူးလ္အခန္းေပါင္း ၁၄၀ ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ ယင္း ကက္ပ္ဆူးလ္အခန္းငယ္တစ္ခုစီတြင္ ထိုေခတ္ က ေနာက္ဆံုးေပၚ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ား ထည့္သြင္းေပး ထားျပီး ရံုးခန္းငယ္မ်ားအျဖစ္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ေဆာက္ လုပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

အိအိေအးေအာင္ ( iMyanmarHouse.com အိုင္ျမန္မာေဟာက္စ္ေဒါ႔ကြန္း) မွ အထူးေရးသားေဖာ္ျပသည္။ Credit: iMyanmarHouse.com