ပုဂံယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေဒသအနီး အျမင့္ေပ ၃၀၀ေက်ာ္ (မီတာ ၁၀၀) ရွိ အေဝးၾကည့္ လူစီး ေမွ်ာ္စင္ႏွင့္ အပန္းေျဖ ဥယ်ာဥ္ တည္ေဆာက္ရန္ ခြင္ျပဳရျခင္း ေရွးေဟာင္းဇုန္ႏွင့္ လြတ္ကင္း၍ ျဖစ္ေၾကာင္း ေညာင္ဦးခ႐ိုင္ကို တာဝန္ယူ ထားသည့္ မႏၲေလးတိုင္း စီမံကိန္းႏွင့္ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး ဦးျမတ္သူက ဧရာဝတီကို ေျပာသည္။
ယခုႏွစ္ဆန္းပိုင္းက ေတာင္ကိုရီးယား အေျခစိုက္ Sky Dream Company Limited ကုမၸဏီသည္ ပုဂံ ဟိုတယ္ဇုန္ (၄) ၏ ေတာင္ဘက္ ဂန႔္ဂါ႐ြာ၏ အေရွ႕ေျမာက္အရပ္ရွိ ေျမဧရိယာ ၂၀ ဧက ေပၚတြင္ မီတာ ၁၀၀ (အျမင့္ေပ ၃၂၀ ေက်ာ္) အျမင့္ရွိ ရႈခင္းၾကည့္ေမွ်ာ္စင္ကို တည္ေဆာက္ရန္အတြက္ တင္ျပလာျခင္းျဖစ္သည္။
“ဒီစီမံကိန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လုပ္မယ့္ ကုမၸဏီက လာေတြ႕ေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ေမးၾကည့္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ပုဂံေရွး/ သု ကိုလည္းေမးတဲ့အခါ ေရွးေဟာင္းဇုန္နဲ႔ လြတ္ကင္းတယ္လို႔ ေျပာတဲ့ အတြက္ ကန႔္ကြက္ရန္မရွိဘူးဆိုၿပီး ေျပာလိုက္ တာ။ ေရွးသုက မကန႔္ကြက္ရင္ ငါတို႔လည္း ကန႔္ကြက္ စရာမရွိဘူးေလ” ဟု မႏၲေလးတိုင္း စီမံကိန္းႏွင့္ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး ဦးျမတ္သူက ေျပာသည္။
၎ကုမၸဏီသည္ ေမွ်ာ္စင္တည္ေဆာက္ကာ ပုဂံေရွးေဟာင္းေဒသရွိ ရႈခင္းမ်ားအား ၾကည့္ရႈေလ့လာ လိုသူမ်ားအတြက္ ေမွ်ာ္စင္ေပၚမွ ၾကည့္ရႈႏိုင္ရန္ အခ ေၾကးေငြျဖင့္ ဝန္ေဆာင္မႈေပးမည္ျဖစ္ၿပီး အပန္းေျဖ ဥယ်ာဥ္တခုပါ ထည့္သြင္းတည္ ေဆာက္မည္ဟု သိရသည္။
“အဓိကကေတာ့ Tourism (ခရီးသြားလာေရး)အတြက္ ရည္႐ြယ္တယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ပုဂံရဲ႕ ရႈခင္းက ကမာၻမွာလည္း ရွားသြားၿပီေလ” ဟု ဝန္ႀကီးက ဆိုသည္။
တိုင္းေဒသႀကီး ဝန္ႀကီး ဦးျမတ္သူ ၏ ေျပာျပခ်က္အရ ၎စီမံကိန္းေဆာင္႐ြက္ရန္ ကုမၸဏီက မူလ ရည္႐ြယ္ထားသည့္ ေနရာသည္ ပုဂံေညာင္ဦးေလယာဥ္ကြင္းအေရွ႕ဘက္ ငါ့သေရာက္လမ္းဆုံ အနီး တြင္ျဖစ္ၿပီး ၎မွာ ေရွးေဟာင္းဇုန္ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ရွိၿပီး ဇုန္ႏွင့္ နီးကာ ေရွးေဟာင္းသုေတသန အျမင္အရ ပုဂံေဒသျမင္ကြင္းကို အေႏွာင့္ အယွက္ ျဖစ္ေစသည့္အတြက္ ခြင့္မျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
၎ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေရွးေဟာင္းသုေတသနႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပတိုက္ဦးစီးဌာန (ပုဂံဌာနခြဲ)၏ ၫႊန္ၾကားေရးမႈး ဦးေအာင္ေအာင္ေက်ာ္က “ကုမၸဏီဘက္က ဒီေနရာမွာ လုပ္ခ်င္ပါတယ္၊ ဇုန္နဲ႔လြတ္၊ မလြတ္၊ လုပ္လို႔ရမရေမးတာပါ။ လုပ္လို႔ရတယ္ဆိုမွ ေျမဝယ္ၿပီးလုပ္မဲ့သေဘာပါ” ဟု ဧရာဝတီကို ေျပာ သည္။
သို႔ေသာ္ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဌာနအေနျဖင့္ ပုဂံေဒသအနီးဝန္းက်င္တြင္ ျပဳလုပ္မည့္ စီမံကိန္း ျဖစ္သည့္အတြက္ Heritage Impact Assessment (HIA) ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း ကနဦးျပဳ လုပ္သင့္ေၾကာင္း မႏၲေလးတိုင္း အစိုးရအဖြဲ႕ႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီအား အႀကံျပဳခဲ့ေၾကာင္းလည္း ဦးေအာင္ေအာင္ေက်ာ္က ဆက္လက္ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း(HIA) ျပဳလုပ္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုသည္ကိုမူ ဧရာဝတီအေနျဖင့္ သီးျခားအတည္ျပဳႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။
ပုဂံခ်စ္သူမ်ား အရပ္ဖက္အဖြ႕ဲအစည္းမွ နာယက ဦးခ်င္းပိုက “အစိုးရက ခြင့္ျပဳရင္ ေဒသခံက ဘာေျပာပိုင္ခြင့္မွမရွိပါ ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုႏိုင္ငံျခားက လာလုပ္တဲ့စီမံကိန္းေၾကာင့္ ကိုယ့္ေဒသက လူေတြ ဘယ္ေလာက္အထိ အက်ိဳးရွိမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးကို ေသခ်ာသုံးသပ္ စိစစ္ၿပီးမွ ခြင့္ျပဳရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတာေပါ့။ ဥပမာ ဒီစီမံကိန္းေၾကာင့္ ေဒသခံ ဘယ္ႏွစ္ ေယာက္ အလုပ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳး ေတြကို အစိုးရက ေမးသင့္၊ ကတိကဝတ္ေတာင္းသင့္ပါတယ္” ဟု ဧရာဝတီကို ေျပာ သည္။
ရႈ႕ေမွ်ာ္ခင္းၾကည့္ ေမွ်ာ္စင္တည္ေဆာက္ရန္ ေတာင္ကိုရီးယား ကုမၸဏီ တင္ျပလာသည့္ ေနရာသည္ ပုဂံယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ဇုန္ အျပင္ဘက္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ဇုန္ႏွင့္ အလွမ္းမကြာေဝးဘဲ ကပ္လွ်က္ ရွိေနေၾကာင္း၊ ထို႔အတြက္ ပုဂံကို ႀကီးမားက်ယ္ျပန႔္ေသာ အေမြအႏွစ္ေဒသ(Grater Region) လုပ္မည့္ အစီအစဥ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ ျမင္ကြင္း၊ ရႈ႕ခင္းမ်ားကို ထိခိုက္ေစသည့္ Visual Impact ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ယခင္ကလည္း ယူနက္စကိုတာဝန္ရွိသူမ်ား မွ ေထာက္ျပေျပာဆို ထားၿပီးျဖစ္သည္။
ယူနက္စကို ယဥ္ေက်းမႈဌာနမွ စီမံကိန္းအရာရွိ ေဒၚဥမၼာမ်ိဳးက “ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်မတို႔ဌာနကို တရားဝင္ေျပာ ထားတာမရွိေတာ့ အေသးစိတ္ေသခ်ာမသိရေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ပုဂံေဒသနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြမႈရွိတဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ကိုပဲ လုပ္ေစခ်င္ပါတယ္” ဟု ဧရာဝတီကို ေျပာသည္။
လက္ရွိတြင္ ရႈခင္းၾကည့္ေမွ်ာ္စင္တည္ေဆာက္ေရးစီမံကိန္းအတြက္ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ ထိခိုက္မႈ ေလ့လာဆန္း စစ္ခ်က္ (HIA) ျပဳလုပ္ရန္ တာဝန္ရွိဌာနက အႀကံျပဳတင္ျပထားၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီဘက္က တင္လာမည့္ HIAအစီရင္ခံစာအေပၚ သီးျခားလြတ္လပ္ၿပီး သမာသမတ္ရွိသည့္ သက္ဆိုင္ရာပညာရွင္အဖြဲ႕အစည္းထံမွ ထပ္မံအတည္ ျပဳခ်က္ရယူျခင္း၊ Check andBalance ျပန္လုပ္ျခင္းမ်ားလိုအပ္ၿပီး ထိုမွသာ ၿပီးျပည့္စုံႏိုင္မည္ဟုယူဆေၾကာင္း ယူနက္စကို ယဥ္ေက်းမႈဌာနမွ စီမံကိန္းအရာရွိ ေဒၚဥမၼာမ်ိဳးက ဆိုသည္။
လာမည္စက္တင္ဘာလအတြင္း ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ ပုဂံေဒသအား ယူနက္စကို အသိအမွတ္ျပဳ ျဖစ္လာေရး အတြက္ ICOMOS အဖြဲ႕မွ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ား ေျမျပင္စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ရန္ လာေရာက္မည့္ အခ်ိန္တြင္ ယခုကဲ့သို႔ ေသာ ရႈ႕ေမွ်ာ္ခင္းၾကည့္ ေမွ်ာ္စင္မ်ားတည္ေဆာက္ရန္ စီမံကိန္း၊ ပုဂံေညာင္ဦးေလဆိပ္အဆင့္ျမႇင့္တင္ျခင္း၊ သရပါ တံခါး အတြင္း ယာဥ္ မ်ား ျဖတ္သန္းခြင့္ျပန္ေပး ျခင္း၊ ပုဂံဘုရားအခ်ိဳ႕ပရဝုဏ္ အတြင္း ျမက္ခင္းမ်ား စိုက္ရန္စီစဥ္ျခင္း စသည့္ အစီအစဥ္မ်ား ေၾကာင့္ ပုဂံေဒသရွိ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ားအေပၚ ထိခိုက္ေစႏိုင္မည့္ အလား အလာမ်ား ေၾကာင့္လည္း ေကာင္း၊ ပုဂံအား ယူနက္စကို၏ ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္စာရင္းဝင္ေဒသအျဖစ္ စာရင္း တင္သြင္းထား ခ်ိန္တြင္ အထက္ပါကိစၥမ်ား ေၾကာင့္ အဟန႔္အတားျဖစ္မည္ကို ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဆိုင္ရာပညာရွင္မ်ားက စိုးရိမ္လ်က္ရွိၾကသည္။
Credit: irrawaddy
